Samorządowe Kolegia Odwoławcze, są organami wyższego stopnia, w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego i ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2022 r., poz. 2651 ze zm.)), w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej należących do właściwości jednostek samorządu terytorialnego, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej.
W sprawach, o których mowa wyżej, kolegia są organami właściwymi w szczególności do rozpatrywania odwołań od decyzji, zażaleń na postanowienia, żądań wznowienia postępowania lub stwierdzania nieważności decyzji.
Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Olsztynie rozpatruje sprawy z zakresu:
pomocy społecznej,
świadczeń rodzinnych i zaliczki alimentacyjnej,
zagospodarowania przestrzennego,
podatków i opłat lokalnych,
dodatków mieszkaniowych,
gospodarki nieruchomościami,
oświaty,
działalności gospodarczej,
geologii, złóż kopalin,
gospodarki i zarządzania drogami,
komunikacji, drogownictwa, transportu,
zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych,
korzystania z wód,
ochrony środowiska i gospodarki odpadami,
gospodarki leśnej,
organizacji imprez masowych,
dostępu do informacji publicznej,
egzekucji administracyjnej,
ochrony przyrody i ochrony zwierząt.
Ponadto Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Olsztynie rozstrzyga spory związane z opłatami za użytkowanie wieczyste gruntów.
Samorządowe kolegia odwoławcze stoją na straży praworządności i podejmują wszelkie kroki mające na celu pogłębianie zaufania społeczenstwa do organów Państwa, a ich działalność kształtuje coraz lepszy obraz działania administracji publicznej wykonywanej szczególnie przez organy samorządu terytorialnego.
Organami kolegium są: A) Zgromadzenie Ogólne Kolegium B) Prezes Kolegium
Orzeczenia kolegium zapadają po przeprowadzeniu rozprawy lub na posiedzeniu niejawnym. Orzeczenia kolegium, co do zasady, wydawane są w formie decyzji albo postanowień. Kolegium wydaje orzeczenia po odbyciu niejawnej narady składu orzekającego, obejmującej dyskusje oraz głosowanie nad orzeczeniem i zasadniczymi motywami rozstrzygnięcia. Sprawę przedstawia członek kolegium wyznaczony jako jej sprawozdawca. Orzeczenia zapadają większością głosów. Członek składu orzekającego nie może wstrzymać się od głosu. Członek składu orzekającego, który został przegłosowany, ma prawo zgłosić przy podpisywaniu orzeczenia zdanie odrębne, uzasadniając je na pismie w terminie 7 dni od dnia odbycia narady. Orzeczenia kolegium podpisują wszyscy członkowie składu nie wyłączając przegłosowanego.
Kolegium orzeka w składzie trzyosobowym, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej. Składowi orzekającemu przewodniczy prezes lub etatowy członek kolegium. Zasady wyznaczania składów orzekających określa regulamin kolegium. Członkowie kolegium nieposiadający wykształcenia prawniczego lub administracyjnego są wyznaczani do składów orzekających z uwzględnieniem ich kwalifikacji zawodowych. Przy orzekaniu członkowie składów orzekających kolegium są związani wyłącznie przepisami powszechnie obowiązującego prawa. Kontrolę orzecznictwa kolegiów sprawuje sąd administracyjny na zasadach i w trybie określonych przepisami ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Z racji charakteru organu jakim są Samorządowe Kolegia Odwoławcze należy stwierdzić, że sprawy przyjmowane są głównie w formie odwołań od decyzji i zażaleń na postanowienia. Zgodnie zaś z przepisami k.p.a. i Ordynacji podatkowej, odwołania i zażalenia wnosi się do Samorządowego Kolegium Odwoławczego za pośrednictwem organu, który daną decyzję lub postanowienie wydał. Wyjątkiem od tej zasady jest sytuacja gdy to Samorządowe Kolegium Odwoławcze wydało decyzję jako organ I instancji - wtedy wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy wnosi się bezpośrednio do Samorządowego Kolegium Odwoławczego.
Obsługę kancelaryjno-biurową zapewnia Biuro Kolegium.
Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Olsztynie nie prowadzi żadnych ogólnodostępnych ewidencji czy rejestrów. Istniejące rejestry mają jedynie charakter techniczno - organizacyjny i nie podlegają ujawnieniu.
Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Olsztynie prowadzi archiwa decyzji, postanowień, orzeczeń, pism wysłanych stronom postępowania administracyjnego, odwołań, zażaleń, skarg wnoszonych do SKO w Olsztynie, skarg do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego na decyzje bądź postanowienia SKO, wyroków, postanowień Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego i Naczelnego Sądu Administracyjnego. Okres przechowywania akt orzeczniczych wynosi 10 lat.
Z wyżej wymienionymi aktami mogą zapoznać się strony zarchiwizowanych decyzji, postanowień, orzeczeń etc. w godzinach pracy Kolegium.
Samorządowe Kolegia Odwoławcze zorganizowane są na zasadach ujętych w ustawie z dnia 12 października 1994 r. o Samorządowych Kolegiach Odwoławczych (DzU z 2001 r., nr 79, poz. 856 ze zm.).
Właściwość Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Olsztynie obejmuje powiaty:
Podstawę prawną działania Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Olsztynie stanowi ustawa z dnia 12 października 1994 r. o samorządowych kolegiach odwoławczych (Dz.U. z 2018 r., poz. 570) oraz rozporządzenia wydane w oparciu o delegację ustawową.
Zgodnie z wyżej wymienioną ustawą samorządowe kolegia odwoławcze są organami wyższego stopnia w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej należących do właściwości samorządu terytorialnego, właściwymi do rozpatrywania odwołań od decyzji, zażaleń na postanowienia, żądań wznowienia postępowań lub stwierdzenia nieważności decyzji w trybie uregulowanym przez przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego oraz ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku - Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2022 r., poz. 2651 ze zm.). Kolegium orzeka również w innych sprawach określonych w odrębnych ustawach.
Zgodnie z art. 8 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2023 r., poz. 1270 ze zm.) jednostki sektora finansów publicznych mogą być tworzone na podstawie niniejszej ustawy albo na podstawie odrębnych ustaw. Sektor finansów publicznych tworzą między innymi jednostki budżetowe (art. 9 pkt 3 ustawy o finansach publicznych). Jedną z takich ustaw, o której mowa w art. 8 ust. 2 ustawy o finansach publicznych, jest ustawa z dnia 12 października 1994 r. o Samorządowych Kolegiach Odwoławczych, której art. 3 stanowi, że Kolegia są państwowymi jednostkami budżetowymi.
Jednostkami budżetowymi są takie jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych, które pokrywają swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody odprowadzają na rachunek odpowiednio dochodów budżetu państwa albo budżetu jednostki samorządu terytorialnego.
